4/2-08 Sjølvbilete - sjølvoppfatning og identitet

Forelesinga denne mandagen tok føre seg diverse omgrep knytt til det psykologiske sjølvet, og korleis dette utviklar og endrar seg opp gjennom barne-, ungdoms- og vaksenåra. Ærleg sagt synest eg dette er ein litt vanskeleg teori som må "tyggjast" fleire gonger. Det er nok mykje grunna at eg så gjerne vil plassere dei ulike omgrepa konkret, men som er så vanskeleg, då det er omgrep som set ord på ulike psykologiske/kognitive abstrakte prosessar.

No har eg i alle fall sete meg ned og lest teorien bak forelesinga i boka til Gunn Imsen, og eg må seie at eg vart litt lettare i hovudet mitt etterpå.

Uansett; stoffet er vanskeleg, men eg ser samstundes nytteverdien. Boka til Imsen tek nettopp føre seg pedagogisk psykologi. Norsk Forening for Pedagogisk Psykologi seier dette om emnet:
Pedagogisk psykologi kan forstås som studiet av menneskets læring og utvikling i oppdragelse og undervisningssituasjoner. Profesjonsområdet pedagogisk psykologi har som oppgave å undersøke, beskrive, gi råd og yte tiltak som fremmer læring og utvikling hos barn, ungdom og voksne i oppdragelse og undervisningssituasjoner.

..... For at me som lærarar skal kunna yte vårt beste for eleven, må me også kunna noko om det som skjer inni sjølvet til eleven; kva tankar gjer kan eller ho seg om dette? Korleis kan uønska situasjonar oppstå når dei eigentleg kunne vorte avverga? Kvifor reagerer eleven slik når eg berre ville han eller ho det positive? Forventningar frå eleven si eiga side og forventningar frå utsida, korleis forventningar frå andre kan føre til mangel på motivasjon (alle har vel ein gong opplevd kor vanskeleg det kan vere å prestere når ein har mange signifikante andre som forventar så alt for mykje av deg), det kompliserte fenomenologiske sjølvet som inneber så mykje meir enn det fysiologiske, og sjølvvurdering frå eleven sjølv og frå andre som igjen fører til ei positiv eller negativ sjølvoppfatning, er setningar som alle fortel om viktige ting som er nødvendige å ha i bakhovudet for pedagogiske leiarar. Spørsmål om kvifor ting oppstår og korleis ein kan gjere noko med ein gitt situasjon, er for oss viktige, og dei kan ikkje minst få svara sine besvart med ein slik kunnskap som omhandlar nettopp slike kognitve prosessar og teoriar.

Korleis utviklar personlegdommen seg? Dette synest eg er interessant; om korleis Erikson deler inn menneske i åtte ulike aldrar, som kvar har eit eige personlegdomsaspekt. Korleis eit individ kjem seg over den eine "kneika" etter den andre, som anten kan slå ut den positive eller den negative vegen. Dette er kun ein teori om korleis personlegdommen utviklar seg, men likevel synest eg at den traff godt. Det er nok ikkje utan vidare at denne teorien står såpass sentralt som det den gjer i dag.

Det å finne sin eigen identitet, er for mange vanskeleg, og narsissisme er noko av det som kan oppstå om eit individ er på stadig jakt etter å finne seg sjølv. Identitet er noko ein byggjer seg opp over lang tid - ein skal tross alt bestemme kven ein vil vere resten av livet.

Utviklinga til born, både på det fysiologiske, sosiale og psykologiske/kognitive planet er viktig kunnskap som alle bør vite noko om. Kva nivå burde eleven ha nådd nå? Korleis bør eg legge til rette undervisninga for å dekke at eleven blir stimulert til å nå hans eller hennar neste nivå? Eleven si sjølvoppfatning, og med det han eller hennar motivasjon for læring bør absolutt framhevast og stå i sentrum!

Siste revidering:
Gunn Imsen nemner at sjølvoppfatning og sjølvbilete som oftast er knytt til eigen kompetanse. Sjøvbiletet vert med det trua på å meistre i ulike samanhengar. Når det då gjeld elevar som ikkje har eit positivt sjølvbilete av seg sjølv, trengs det å gjerast noko. Maslow set det å ha eit positiv sjølvbilete og ei positiv sjølvvurdering av seg sjølv, som eit av dei grunnleggjande behova i behovshierarkiet. Me som lærarar må vere ein av dei første partane som må prøve å gjere noko med dette. Den eleven som ikkje har eit postivit sjølvbilete av seg sjølv, vil heller ikkje oppleve den same gode meistingskjensla som dei elevane som innehar eit positivt sjølvbilete. Alle individ vurderer seg sjølv innanfrå, men me vert også vurdert utanfrå. Me seier at me har både ei indre og ei ytre vurdering av oss sjølve. For å auke sjølvbilete, treng ein først og fremst å gå inn i seg sjølv, slik som du oppfattar deg sjølv. Den indre motiveringa må tre fram. Eg trur det er svært viktig at ein då får oppgåver og utfordringar til, og at ein med det får oppleve meistring. Den gode meistringskjensla fører då med seg motivasjon for å fortsetje, og meistringskjensla kan få tre fram. Meistring kan med det føre med seg eit positivt sjølvbilete og ei postiv sjølvoppfatning. Men det er viktig at me som lærarar er observante og klarar å sjå om ein elev slit med dårleg sjølvbilete. Det kan godt hende at det i tilfelle er svært vanskeleg å gjere noko med ein person sitt sjølvbilete. Uansett må me prøve, og det er så viktig å tilretteleggje arbeidsoppgåver o.l. for den eleven det gjeld.

Dette er også sagt av Gunn Imsen, som snakkar om ein sirkelprosess, og då meiner ho den kausale sirkulariteten: gode prestasjonar skapar positiv sjølvoppfatning, som i neste omgang gjer sitt til å utføre endå betre prestasjonar.

Med tanke på den den ytre vurderinga, må me som lærarar og vaksenleiarar, vere flinke til å gje den eleven som slit med eit negativt sjølvbilete, ros og oppmuntring i skulekvardagen. Me veit at den ytre vurderinga kan ha vel så mykje å seie som den indre vurderinga ein person gjer av seg sjølv.

I forhold til attribusjonsteorien finst det klare tendensar til ein elev som har dårleg sjølvbilete. Han eller ho vil også vere flink til å finne unnskyldningsårsaker eller bortforklaringar til at han eller ho har gjort det bra. Flaks eller for lette oppgåver kan vere passelege unnskyldningar. Om eleven derimot har gjort det dårleg, vil han eller ho med ein gong skylde på dårlege eller manglande evner. Motsett er det med elevar som har eit velutvikla positivt sjølvbilete.

Det er dette attribusjonsteorien handlar om; å finne årsaksforklaringar til ting som hender oss. Å finne "syndebukkar" kan vere eit passande omgrep i denne samanhengen. Kasalitet (gjetning) er også framtredande. Forventningar me har på førehand, før me tar til med ei oppgåve, er med på å påverke tolkinga av resultatet. I neste omgang vil fortolkingane av ei hending vere med på å forme dei nye forventningane om det som ligg lenger framme. Om eleven med dårleg sjøvbilete ikkje har fått ei oppgåve til, vil dei negative fortolkingane til denne hendinga vere med på å forme dei nye forventningane i framtida. Dette kan også vere eit mogleg utfall.

Elevar med dårleg sjøvbilete må me ta tak i, så godt som det lar seg gjere.

11/02-08 Ynskjeøkt

Dagen i dag var sett av til ei såkalla ynskjeøkt frå klassen si side. Temaet for timane var spesialundervisning, eit område ein garantert vil kome bort i som lærar, anten ein har teke utdanning innanfor dette fagområdet eller ikkje. Det er viktig område å kjenna til, og ikkje minst eit område som stadig aukar i omfang. Då særleg omsorgssvikt som gjeld det som har med det kjenslemessige å gjere, til dømes mobbing, omsorgssvikt, vanskelegheiter i heimen og liknande. Når dette er sagt burde det kanskje vore lagt opp til meir spesialpedagogikk i lærarutdanninga? Kva med å sette dette inn som eit obligatorisk fag, når vi på førehand veit kor viktig denne kunnskapen er...?

Det som eg synest er godt å tenkje på, er at me som lærarar ikkje står åleine i slike saker som omhandlar det spesialpedagogiske feltet. Ein har heller ikkje lov til å gjere det ein synest verkar som nødvendige inngrep på eiga hand. Det er fagkyndige som er spesialiserte på det aktuelle problemområdet, og desse skal vere med på å kartleggje eleven sitt behov. Læraren er berre ein av mange som har interesser for at den aktuelle eleven skal få eit best mogleg støtteapparat rundt seg og ikkje minst få den best mogleg tilrettelagde undervisninga. PPT er mellom anna ein av øktørane i dette støtteapparatet.

Det kan nok forekomme at personar med ei eller annan form for funksjonssvikt kan kjenne seg dårlegare enn andre, og dermed få lågare sjølvtillit, sjølvbilete, motivasjonsproblemer og liknande. Det er godt å vite at ein kan finne "trøst" i likesinna, mellom anna gjennom nettsider som særskilt er laga for dei med den aktuelle funksjonssvikten. Særskild kjekt er det å sjå at personar med funksjonssvikt har oppretta nettsider for å koma i kontakt med andre likesinna. Sida eg refererer til heiter www.dyskalkuli.net, og er oppretta av ei dame som har hatt dyskalkuli i mange år. Sjølv visste eg ikkje om denne diagnosen frå før. Dette er på lik line med andre diagnosar viktig å vite om, ikkje minst om ein skal gjere det beste og leggje tilrette for ein elev med denne diagnosen på best mogleg måte. Å vere lærar og fortrengje og å nekte for at ein elev kan ha denne diagnosen, tar seg ikkje ut. Berre grunna for liten kunnskap...

Eg har også vore inne å kikka på Statleg Pedagogisk støttesystem (Statped) sine sider, der eg fann ut av dette er eit organ som består av 13 statleg eide kompetansesentre og fem spesialpedagogiske einingar som skuleeigarar kan kjøpast tenester av (kommune, fylkeskommune). Fagområda som Statped arbeider med er til dømes syn, hørsel, tale og atferd. Hovudoppgåva til organet, slik som er har forstått det, er å leggje til rette for barn, unge og vaksne som treng særskilte opplæringsbehov, si opplæring/undervisning på ein best mogleg måte. Under Statped er det også tilknytta ulike organ, til dømes Huseby Kompetansesenter, som mellom anna kan tilby kurs, opplæring og læremidler til personar med små eller større synshemmingar, og nettverket rundt dei. Bretverdt Kompetansesenter er også eit organ som er tilknytta Statped, som på side att kan tilby ulike læremidlar i IKT for personar som treng ekstra oppfølging ved hjelp av dette. Flott at det finst store organ som kan vare på alle desse interessene.

Men oppi alt dette må me ikkje gløyme dei flinke elevane i skulen! Dei flinke elevane må ikkje tråkkast på og få mindre merksemd grunna deira gode dugleikar og kunnskap. Det er viktig å gi ros og å vise merksemd mot dei elevane som også faktisk gjer det godt på skulen. Desse kan lett kome i skyggen når det andre utfordringar som må taklast i klassen.

Eg drog god nytte av denne økta, både på eit generelt grunnlag og ikkje minst som nødvendig kunnskap å ha med seg inn i skulekvardagen. Det er kjekt å kunna kjenna til litt grunleggjande teori på dette området; symptomer, kva ein lærar bør vere merksemd på, kva konsekvensar det får for undervisninga, tilrettelegging og liknande.

Me er der for elevane si skyld! Då må me også gjere det som står i vår makt for å hjelpe dei som treng hjelp.

Som Søren Kierkegaard så fint seier:
Det hjelper ikkje med allverdas kunnskap om ein ikkje kan hjelpe eleven på det nivået han eller ho er, og forstå det som eleven forstår.

01/02-08 Refleksjon over temaet "born og nye medier"

Me har no over ein periode på fire veker hatt "born og nye medier"
som tema for undervisninga i pedagogikkfaget. Eg har samla sett fått mange gode og ikkje minst nye erfaringar og opplevingar ved å jobbe med dette. Det å samle mange ulike faktorar som handlar om det same temaet, synest eg har vore ein god idé. Born og nye medier er eit viktig tema, som alle bør ha ein viss innsikt i; både for vår eigen og born si skyld. I løpet av desse vekene har me jobba med ulike underkategoriar av dette temaet som mellom anna har omhandla:

• Å produsere ein digital samansett tekst
• Innføring i sikker nettbruk (nettvett)
• Analyse av ein norskfagleg nettstad
• Analyse av barnebøker (fagbok og biletbok)
• Opplæring i bruk av ulike digitale verkty
• Vore ute i to punktpraksisar

Eg har fått særskild utbytte frå den økta då me fekk ei innføring i ulike digitale verkty. Eg har aldri verken prøvd Windows Movie Maker, Adobe Photo Shop eller Pivot før, men i dag sit eg att med ein langt større kunnskap enn det eg hadde på førehand. Eg skjønar at det ikkje kan setjast av så lang tid på skulen til å prøve ut desse verktya, slik at me ¨må gjere mesteparten av innlæringa sjølve. Dette synest eg likevel er greit. Eg likar for min eigen del å "putle" på med slike ting, og finne ut av saker og ting på eiga, om eg har tid:) Det er vel her "cluet" ligg for dei aller fleste. Eg synest det er svært positivt at me får vite om ulike program/verkty, og at me får moglegheita til å finne fram til dei og laste dei ned. Me som skal bli lærarar må følgje med i tida og utviklinga som skjer, og det er godt at skulen gjev oss ei innføring i dette. Det å lage animasjonar og plakat, har vore lærerikt og spanande. Det å planlegge og produsere ein eigen digital tekst har vore vanvittig kjekt! Likevel som alt anna innanfor data; tidkrevjande, i alle fall for oss som ikkje har vore borti dette før. Det å få prøve seg ut har mykje å seie for læringa (learning by doing). Og sjølv om resultatet ikkje vart proffesjonelt, så lærar ein så lenge ein lever. Eg gler meg til å få prøve ut slike ting med ein klasse! Mykje positive tilbakemeldingar på denne delen!


Den delen som omhandla sikker nettbruk, har også vore kjempelærerik! Ein har alltid litt bakkunnskap om chatting, personalia ute på veven og liknande, men ein kan likevel aldri bli overraska nok over resultat, prognosar og undersøkingar som går på vanane til unge i dag. Kjempeflott å få ei god innføring innan dette området, og ikkje minst ei god påminning om kva som nok ein gong høyrer innanfor læraren sine oppgåver. Ord som plagiering og Åndsverkslova er også stikkord som eg set pris på å ha kjennskap til. Å få analysere ein nettstad var noko av arbeidet me fekk lov å jobbe med i frohold til dette emnet. Kva sider bør ein ikkje la ungane/elevane få tilgong til, og kva for sider er sikre og lærerike? Heilt supert å få lov til å vurdere ulike nettsider sjølve, og å få lære kva ein bør sjå etter når ein skal velje slike nettstadar for born.

No har eg snakka litt om dei positive erfaringane eg har tileigna meg gjennom desse vekene. Det eg er mindre nøgd med, er den første punktprakisen på Skåredalen Skole. Grunna dårleg kommunikasjon mellom Skåredalen og høgskulen, var ikkje utfallet slikt det eigentleg var planlagd. Det vart mykje rot og usikkerthet både blant studentane og praksislærarane. Ein annan ting i forhold til dette, er spørsmålet om det i det heile var nødvendig å bruke ein heil dag til dette utanom praksis? Kvifor ikkje leggje denne dagen til den komande praksisperioden, og ta "to fluer i en smekk"? Om eg snakkar for meg og mi praksisgruppe, fekk ikkje me noko ut av dette, mykje grunna at me hadde jobba ein del med data i den første praksisperioden. Det vart ikkje vist oss noko meir enn det me allereie hadde sitt frå før, så for oss var denne dagen bortkasta. Men men.

Seinare revidering:
Den andre punktpraksisen var eg med og planla, men grunna sjukdom, så kunne eg ikkje vere til stades den dagen me skulle gjennomføre opplegget. Praksisgruppa fann fort ut at me hadde lyst til å lage eit variert arbeidshefte i IKT, som skulle brukast i dei tre timane me hadde til disposisjon. Då klassen vår holdt på med Svartedauen som tema, fann me ut av me kunne kople nokre av oppgåvene i IKT opp mot dette. Ressurssidene me ville bruke var følgjande: Saft, Kvasir, Google, Redd Barna, Du bestemmer, Gule sider og Wikipedia. Me delte oppgåveheftet opp i tre delar:

Del 1:
Inneheld oppgåver knytt til samfunnsfag og emnet svartedauen. Bruk internett og ressurssida til å svare på spørsmåla.
Oppg. 1) Kva tid kom svartedauen, i følgje Wikipedia, og nokre norske historikarar til Noreg for første gong?
Oppg. 2) Kan ein vera heilt sikker på at dette stemmer?
Oppg. 3) I følgje samfunnsfagboka di; kva tid kom pesten til Noreg?
Oppg. 4) Kven var, i følgje segnet, Jostedalsrypa?
Oppg. 5) Kor mange omkom ca av pesten i Noreg? Kan ein finne fleire tal på ulike sider?

Del 2:
Inneheld oppgåver knytt til nettvett og fornuftig bruk av internett.
Oppg. 1) Gå inn på Redd barna, og finn nettvettsreglane. Har du eigne forslag til reglar?
Oppg. 2) Gå inn på SAFT, og ta quizen, www.saftonlie.no/static/edu/eduno/saft-quiz_nor.htm
Oppg. 3) Kva er SAFT ein forkorting for, og kva arbeider dei med?
Oppg. 4) Lag og skriv ut ein plakat på ei A4 side i Open Offica, med nettvettsreglane. Ta med eigne forslag til reglar.
Oppg. 5) Sjekk ut www.nettreisen.no, og videre til ”Test Reise” - løys oppgåva der.

Del 3:
Inneheld oppgåver knytt til det å finne informasjon på nettet.
Oppg. 1) Finn åpningstidene, telefonnummer og adresse til Karmsund folkemuseum
Oppg. 2) Kva tid vart Wikipedia starta, og kven er det som skriv artiklane
Oppg. 3) Søk på namnet ditt på Google.com, og finn ut kor mange treff du får
Oppg. 4) Gå inn på Gule sider, og søk på namnet ditt for å sjå om du er registrert
Oppg. 5) Klarar du å finne skuleruta for Skåredalen skole, og kva tid haustferien for skuleåret 2008/2009 er?

Me vart godt nøgde med dette abeidshetfet, og som eg har høyrt frå dei andre på praksisgruppa, så var dette noko som fall i smak hjå dei aller fleste elevane. Det som me kunne ha endra på til neste gong, var nok all informasjonen som skulle lesast. Nokre elevar synest det vart veldig mykje å lesa, og praksislærar var visst einig. Men det er slik me lærer av! Det viktigaste er at elevane lærte noko av å jobbe med dette heftet; det hadde visst overraska mange at det ein fann på internett, ikkje alltid var den fulle og heile sanninga. Alt i alt så trur eg denne punktpraksisen gjekk bra. I forhold til den første punktpraksisen, så ser eg og tykkjer eg at denne var mykje meir relevant og lærerik for oss som studentar. Eg, for min eigen del, fekk mykje meir utbyte av (planlegginga av) denne, enn den førre.

No har eg kome med mykje ros og litt ris. Uansett har desse vekene vore utruleg lærerike, det kan eg ikkje seie for mange gonger. Det er eit opplegg skulen absolutt kan byggje vidare på! Sjå elles dei einskilde innlegga..